Als studieloopbaanbegeleider (SLBer) bij een grote HBO instelling werk ik met zowel Nederlandse als anderstalige studenten. De vragen waarmee men komt zijn vaak op de rand van studiebegeleiding en studentbegeleiding, dat laatste is dan vooral counseling. Niet veel mensen hebben een opleiding genoten in dit vak, maar wel een cursus of een workshop gevolgd: de meeste SLBers zijn goed bedoelende, betrokken vakmensen met ervaring in hun beroep, in het onderwijs en in het omgaan met mensen. Die mens-ervaring is vooral gebaseerd op omgaan met Nederlanders. Zoals zoveel van mijn collega's is het onderzoeken van de eigenlijke hulpvraag van een student het lastigste onderdeel. Eer dat je door een brei van woorden en gedrag heen bent tot waar uiteindelijk de schoen wringt kan nogal wat tijd kosten. Het kan dan een simpel studeer- of studie-onderwerp probleem blijken, maar ook een onderliggend probleem op het gebied van hun emoties, gedachten en gedrag naar anderen.
Ik ben de SLBer van een opleiding met ongeveer 20 verschillende nationaliteiten, van bijna alle continenten. In de meeste landen heb ik niet gereisd of gewoond, dus zoek ik vooral hulp met http://www.geert-hofstede.com/
Nu heb ik zelf jaren in Australie gewoond, en was daar werkzaam in een multiculturele universiteitsomgeving. Blanke Australiers bleken andere gesprekspartners te zijn dan niet-blanke. Taalvaardigheid en communicatievaardigheid waren een van de grootste struikelblokken. "Ik voel me gewoon rot" werd gezegd dor mensen die hun gevoel niet helder verwoord kregen alsmede mensen die gen ander woord paraat hadden voor complexe gevoelens die ze wel in hun moedertaal konden uiten (maar waar ik als Hollandse gesprekspartner geen kaas van had gegeten). Daarnaast waren er verschillen in barriere-beleving. Afhankelijk van hun opvoeding en beleving van mij als tutor kwam niet iedereen met een probleem meteen bij mij. Als je mazzel had kon je redelijk snel een probleem ontkrachten, bijv. wanneer een studente een docent toch wel erg ver van haar persoonlijke ruimte vond staan, terwijl hij met haar een persoonlijk gesprek had. "It seems he does not care" terwijl de docent zich erg betrokken voelde, maar als Australier een grotere lichaamsafstand hield tav anderen dan bijv. een Europeaan. Uiteraard werkt dat ook andersom.
Herkennen van signalen was ook lastig: gelukkig konden mede-landgenoten mij vaak wel op het spoor helpen dat iemand een gesprek nodig had. Dat was ook bij Ozzies het geval, en als nel leerde ik twee keer "How are you" te vragen, omdat de eerste altijd "fine"opleverde en pas bij de tweede keer het echte antwoord kwam. Achterover leunen van mijn Saudi student betekende het tegenovergestelde dan wat ik als Hollander dacht: hij was zeer aandachtig aan het luisteren. En ik maar doorzeuren...
In Nederland ervaar ik dezelfde uitdagingen, ook met Nederlands sprekende studenten. Grip op Antilliaanse studenten is misschien een geval apart, oftewel weinig grip. Maar ook regionale verschillen en verschillen in opvoeding en taalgebruik maken het begeleiden tot een heerlijk vak. Steeds maar weer de oordelen en vooroordelen van jezelf uit zetten, doorvragen, en nogmaals laten uitleggen helpt, net als de wondervraag bij een gestagneerde oplossing: hoe doen andere mensen het in een soortgelijke situatie? Vaak kan de student goed aangeven wat ervoor andere opties zijn dan de zijne, en kan vervolgens gezamenlijk gezocht worden naar keuzes hieruit om de student opgang te helpen. Een oplossingsgerichte benadering staat in elk geval voorop, omdat ik met mijn beperkte levenservaring en cultuurkennis te weinig kan bevroeden wat er onderhouds als oorzaak en context heerst. Hiervoor moet de student naar een collega-landgenoot. Soms vind ik er eentje op een Expat site, soms via AEISEC, en soms helpt terugkeer naar eigen land om daar hulp te zoeken.
Ton Ammerlaan
No comments:
Post a Comment